Bu yazımızda özel gereksinimi olan çocuklar için uygulanan okul öncesi eğitim uygulamalarından bahsettik. Yazımız “Farklı Gelişen Çocuklar” isimli kitabımızdan derlenmiştir.
Çalışmalar, okul öncesi özel gereksinimi olan çocukların erken eğitimleri konusunda ısrarla dikkati çekmektedirler. Bu çocukların diğer çocuklarla kaynaştırılması durumlarında normal gelişim gösteren yaşıtlarının önemli kazançlar sağladığını (farklılıklara karşı saygı duyma, hoşgörü gösterme gibi) göstermektedir (Demchak ve Drinkwater, 1992). Diğer taraftan Metin (1997), anaokuluna devam eden çocukların anne-babalarının normal ve yetersizliği olan çocukların kaynaştırıldığı programlar hakkındaki görüşlerini aldığı araştırmasında; anne-babaların yetersizliği olan çocuklarla kaynaştırdıkları zaman, çocuklarında istenmeyen davranışların gelişebileceği, duygusal durumların etkileneceğini, öğretmenlerin eğitim işini zor ulaşacağını, eğitim programının aksayacak gibi kaygılar taşıdığını görmüştür.
Bireyselleştirilmiş okul öncesi eğitim programları 3-6 yaş arası özel gereksinimi olan çocukların, öğretmenlerin ve ailelerin özel gereksinimlerini karşılamak için oluşturulmuş özel eğitim programlarıdır. Ülkeler, kendi yapılarına ve özel eğitim anlayışlarına en uygun bireysel eğitim programları oluşturmaktadırlar. Genelde çocuğa tanı konulmasını da içeren değerlendirme süreci sonrasında, çocuk hakkında eğitsel karar aşamasına geçilir. Çocuk için en uygun yerleştirmenin ne olduğunu ve nasıl bir eğitim alması gerektiği belirlenir. Böylece eğitim programlarının uygulanmasına geçilmiş olur.
Üç farklı okul öncesi eğitim uygulamasından bahsedilebilir. Bunlar; normal okulların okul öncesi eğitim sınıfları içerisinde özel eğitim uygulamaları, normal okullarda özel eğitim sınıfları ve özel eğitim okullarında okul öncesi özel eğitim uygulamaları olabilir.
Normal okulların okul öncesi eğitim sınıfları içerisinde özel eğitim uygulamaları (kaynaştırma çalışmaları): Özellikle sağlıklı okul öncesi çocuklarla özel gereksinimi çocukların kaynaştırılması uygulamalardır. Çağdaş eğitimde özel gereksinimi çocukların mümkün olduğunca yaşıtlarıyla bir araya getirilmesi anlayışı benimsenmiştir. Bu tür programlarda sınıf ortamındaki fiziksel düzenlemeler ve etkinlikler hazırlanırken çocuğun ihtiyaçlarına göre gerekli uzman desteği çocuğa ve öğretmene verilmek suretiyle düzenlenmektedir. Kaynaştırma son derece dikkat ve uzmanlık isteyen bir konudur ve uygun koşullar sağlanarak yapılmalıdır. Aksi taktirde özel gereksinimli çocuğa, ailesine, diğer çocuklara ve öğretmene zarar verebilir.
Normal okullarda okul öncesi özel eğitim sınıfları: Bazı normal okullar bünyesinde özel eğitim sınıfları uygulamaları okul öncesi çağı çocuğuna özel eğitim hizmeti vermektedir. Kaynaştırma, çocuğun sağlıklı yaşıtlarıyla aynı ortamı paylaşmasına göre daha kısıtlıdır fakat aynı okul bünyesinde olmanın bir dereceye kadar kaynaştırma sağlaması ve çocuğun uzmanlardan özel eğitim hizmetini erken yaşlarda almaya başlaması ise programın avantajıdır.
Özel eğitim okullarında okul öncesi özel eğitim uygulamaları: Bu tür uygulamalardaki temel neden; özel eğitim okullarında daha çok ve nitelikli özel eğitim uzmanının olduğu, fiziksel koşullarda eğitim ortamlarının engelli çocuklar için daha iyi sağlandığı şeklinde açıklanmaktadır. Bu okullarda uygun gelişme gösteren çocuklar, normal okullara aktarılabilmektedirler. Kaynaştırma bu tür uygulama da çok sınırlıdır fakat çocuk kendi gibi özel eğitim alan yaşıtlarıyla bir arada olma ve özel eğitim alma şansına sahiptir. Ülkemizde bu tür uygulamalarda son derece yetersizdir.
Farklı Gelişen Çocuklar (Gözden Geçirilmiş 3. Baskı / Mart, 2016) - Nobel Akademik Yayıncılık
Ed: Prof. Dr. Adnan Kulaksızoğlu
ISBN: 978-605-320-016-1