Çocuk edebiyatı, tıpkı yetişkin edebiyatı gibi edebî bir türdür ve çocuklar üzerinde eğitici bir özelliğe sahiptir. Tarihsel süreçte, önceleri çocuk edebiyatı ve yetişkin edebiyatı farklı şeyler değildi. Batı’da 18. yüzyılın, bizde ise 19. yüzyılın sonlarında bu türün ortaya çıktığı söylenebilir.Ancak bizim kültürümüzde esas gelişimi 20. yüzyılda olmuştur. Bu edebî tür çocukların tutum ve davranışlarını geliştirmesinin yanında,millî ve evrensel kültür değerlerini ve toplumsal değerlerini debilinçlendirmektedir.Aynı zamanda bu tarz metinler çocukların bilişsel duyularına da hitap etmektedir.Bahsedilen çocuk edebiyatı her ne kadar çocuklar için gözükse de yetişkinler de bu metinleri okuyabilir. Çünkü bu metinler “çocuksu” ya da “çocukça” değil, “çocuğa göre” olan metinlerdir; yani içerik bakımından çocuğun ilgi ve gereksinimlerine, yaş düzeyine, hayal dünyasına uygun olan ürünlerdir. Aynı zamanda bu ürünler kapak ve sayfa düzeni, içerdiği resimler, kullanılan harfler bakımından da çocuğun görsel zekâsını geliştirmeye yardımcı olur.  Çocuk gelişiminde dil en önemli etken olduğu için çocuğun dil gelişimi açısındanbu tarz kaynakları takip etmek gerekir. Çünkü yine bu tarz kaynaklar çocuğun alıcı-ifade edici dil gelişimine destekte bulunur.

     Çocuk edebiyatı ürünlerine bakıldığında masallar, fabllar, efsaneler, tekerlemeler, ninniler, bilmeceler gibibirçok tür karşımıza çıkar. Bu türlerden en göze çarpanı olan masallar, çocuğu eğlendirmesinin yanında onadil gelişimi, kavram gelişimi ve eğiticilik sağlar.Kişilik gelişimine, güven duygusu kazanmasına, sosyalleşmesine, bilgilenmesine çok fazla katkısı bulunmaktadır.Çocuğun hayal gücünün de gelişmesinde çok büyük katkı sağlar. Çocuk edebiyatında her türün eğitici olma özelliği vardır. Ana hedeflerden bir tanesi zaten eğlendirirken eğitmektir. Masallar bize bir ders verme niteliği taşıdığından dolayı hep iyiler kazanır, kötüler cezalandırılır.Genellikle masallarda bütün iyi özellikler güçlüde ve iyi olanda, kötü özellikler ise güçsüz ve kötülerdedir. Sonunda ise hep iyiler kazanır.Çocuklarda bu durumu örnek alırlar. Masallarla iyiliğin haklılığını, doğruluğun önemini, olumlu düşünme inancını, hayatın tesadüflerle dolu olduğunu, iyilik edenin iyilik bulacağını, hayvan sevgisini ve sabretmeyi öğrenirler. Zıtlıkları barındırmasıyla çocuk bunları öğrenir. Anlatma ve dinleme becerisinin kazanımı için masallar yinebüyük önem teşkil etmektedir.

     Sadece masallar değil, tüm halk edebiyatı ürünleri çocukların eğitiminde etkilidir.Bu tarz ürünlerin çocuk gelişimi açısından önemi dikkate alındığında çocuklaraerken yaşta kitap okuma alışkanlığının ve sevgisinin kazandırılması çok önemlidir. Çocuklar okumuş oldukları bu kitaplar aracılığıyla hem eğlenerek hem de öğrenerek geleceğe ve hayata hazırlanmaktadır. Kitap okuma alışkanlığının kazandırılmasında ebeveynlerin rolü çok büyüktür. Bu hususta anne babalar veya bakım verenler çocuklara model olmalıdır.Yani çocuklarla beraber ebeveynlerinde kitap okuması,çocuğun bu alışkanlığı edinmesi açısından çok faydalıdır. Ebeveynler her gün düzenli bir şekilde belirli bir saat aralığında başka bir işle ya da başka şeylerle meşgul olmadan çocukla birlikte kitap okumalıdır.Yine her gece yatmadan önce çocukla birlikte kitap okumanın hem annebaba ile çocuk ilişkisinin gelişimine hem de çocuğun uyku kalitesi üzerine etkisi büyüktür.

     Çocukların okuyacakları kitapların seçimi çok önemlidir. Yaşına ve ilgi düzeyine göre uygun kitaplar seçilmelidir.Her yaş düzeyine seçilecek kitaplar farklıdır ve kitaplar uygun yaş aralıklarını belirtirler. Bu yüzden çocuğun yaşına uygun seçilmesi çok önemlidir.

     Kitap seçimi çocuklarla ortak olarakta yapılabilir. Aileler, çocukla birlikte kitapçıda ya da kütüphanede birlikte karar verebilir veya önce uygun gördüğü birkaç kitabı kendileri belirleyip sonrasında çocuğun bu kitaplar arasından seçim yapmasını isteyebilir. Bu hususta dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta şudur ki çocuklar kitapları okumadan önce bu kitaplar mutlaka ebeveyn tarafından okunmalıdır.

Psikolog İpek TÜRE

Instagram/  @psikolog.ipekture

psikolog.ipekture@gmail.com