Zorbalık, bir kişinin diğeri tarafından fiziksel, psikolojik ve/veya sosyal olarak sürekli olarak istismara uğraması demektir. Türkiye’de yapılan araştırmalar, okul çağındaki çocukların %10 ila %25’inin zorbalığa maruz kaldığını göstermektedir.
Peki, çocuğunuz zorbalık yapıyor veya buna maruz kalıyorsa ne yapmalısınız?
Çocuğunuz zorbalık yapıyorsa:
Bu durumu öğrendiğinizde çocuğunuzla sakince konuşun, onu suçlamayın ve öncelikle neden böyle davrandığını anlamaya çalışın.
Böyle davrandığı zamanlarda arkadaşının nasıl hissedebileceğini düşünmesini isteyin ve empati becerisini geliştirmeye çalışın.
Hiçbir çocuk bir anda bu davranışları göstermeye başlamaz. Ev ortamındaki gerginlikler, sorunların çözülme şekli, uygulanan fiziksel ya da duygusal şiddet çocuğun öğrendiği ve model aldığı davranış biçimleri olacaktır. Bu nedenle, anne-baba olarak tutumlarınızı gözden geçirin ve her türlü şiddeti önlemeye çalışın.
Çocuğunuzun, saldırgan davranışları ile istediğini elde etmesine izin vermeyin.
Böyle durumlarda nasıl baş etmesi gerektiğine yönelik konuşun ve ona rehberlik edin.
Çocuğunuz zorbalığa uğruyorsa:
Öncelikle çocuğunuzu sözünü kesmeden, tüm dikkatinizle dinleyin. Ne hissettiğini anlamaya çalışın ve bu duygulara hak verdiğinizi söyleyin.
Çocuğunuza zorbalığın kesinlikle kabul edilemeyecek bir davranış olduğunu, onun bir suçu olmadığını anlatın ve birlikte çözüm yolları bulabileceğiniz konusunda umut aşılayın.
“O sana vurduğunda sen de ona vur.” gibi söylemlerden uzak durun. Çünkü bu durum olayların çözülmesini değil, giderek artmasını sağlayacaktır.
Çocuğunuza, böyle bir durumda ne yapması gerektiğine dair başa çıkma becerileri öğretin. Örneğin; şiddet kullanmadan kendisini ifade edebilir, o ortamdan uzaklaşabilir, başka arkadaşlarıyla oyun oynayabilir, duruma bağlı olarak cevap vererek sorunu çözebilir, son çare olarak öğretmenine söyleyip yardım isteyebilir.
Okul yönetimi, öğretmen ve rehber öğretmene mutlaka durumu bildirin ve onlardan destek alın.
Eğer bir çocuk, günlük hayatında yaşadıklarını anlatabildiği, sağlıklı iletişim kurabildiği bir aileye sahipse bu durumu ve duygularını daha rahat ebeveynleriyle paylaşabilmektedir. Çocuğun destekleyici bir ailesi ve öğretmeni varsa, bu kişiler tarafından anlaşılabileceğini ve yardım alabileceğini biliyorsa bu durumla daha iyi baş edecektir.
Yukarıdaki maddeleri uygulama ve çocuğunuzu destekleme konusunda zorluk yaşıyorsanız bir uzmandan yardım alabilirsiniz.
Uzm. Kl. Psk. Ece Eryılmaz
Davranış Bilimleri Enstitüsü, Çocuk ve Genç Bölümü/İstanbul